بحران قره باع وتاثیر آن برروابط دوکشور جمهوری های آذربایجان وارمنستان (بعداز فوریه 1992)

در منطقه قفقاز یکی از طولانی ترین بحران ها در نظام بین الملل، همچنان به حیات خود ادامه می دهد. بحران قره باغ به عنوان یک مشکل قومیتی سال هاست که بر زندگی مردمان این منطقه سایه افکنده است. ریشه این بحران را باید از زمان استیلای روسیه تزاری بر منطقه قفقاز و به خصوص از سال های 1917 و تاسیس جمهوری های آذربایجان و ارمنستان بررسی کرد. بحران قره باغ به طور رسمی از 25 فوریه 1988 با درخواست نمایندگان ارمنی شورای منطقه قره باغ از شوراهای عالی شوروی، آذربایجان و ارمنستان برای انتقال منطقه خودمختار قره باغ به ارمنستان، آغاز شد. مسئله قره باغ، هم اکنون به صورت یک موضوع ملی برای هر دو جمهوری های آذربایجان و ارمنستان تبدیل شده است. دولت آذربایجان معتقد است منطقه قره باغ جزء خاک جدایی ناپذیر آذربایجان است و باکو هرگز در برابر یک وجب از این خاک که یک پنجم سرزمین آذربایجان را تشکیل می دهد، کوتاه نخواهد آمد. اما دولت ارمنستان مدعی است که ساکنان قره باغ ارمنی هستند و اکثریت آنها به این زبان سخن می-گویند. آذربایجان تحت هر شرایطی خواستار حاکمیت بر منطقه قره باغ است، در مقابل ارمنستان که هم اینک این منطقه را در تصرف خود دارد، در تلاش برای گرفتن بالاترین خودمختاری برای این منطقه است. بحران قره باغ تاثیر بسیار منفی بر روی روابط دو کشور آذربایجان و ارمنستان گذاشته و باعث سردی و تیرگی روابط این دو کشور شده است. این بحران دیگر فقط بحران ملی محسوب نمی شود و به یک بحران بین المللی تبدیل شده است. در اینجا نقش عوامل بین المللی در حل و فصل بحران قره باغ بسیار حائز اهمیت است. پس از اعلان آتش بس (نوامبر 1994) در جبهه های جنگ، این بحران به صورت کامل و رسمی حل نشده باقی مانده است و با اینکه تا به امروز (2012) تلاش ها و طرح های ارائه شده برای حل آن پس از گذشت نزدیک به 20 سال، به خاطر عدم پذیرش طرفین و یا دخالت قدرت-های منطقه ای و فرامنطقه ای مورد قبول واقع نشده و همچنان بی نتیجه مانده است، و باکو و ایروان هنوز موفق به امضای موافقت نامه صلح نشده اند، اما این طرح ها توانسته است جلوی جنگ (مجدد) بین دو کشور را (تا سال 2012) بگیرد. نقش قدرت های منطقه ای تاثیر مهمی در حل این بحران دارد. با توجه به اینکه در چند سال اخیر دیدارهای مکرر مقامات، ارمنستان، آذربایجان، روسیه، و ترکیه، و تلاش برای حل مسائل منطقه قفقاز بیش تر شده است، یخ های چندین ساله بین کشورهای مذکور در حال آب شدن هستند و احتمال حل این بحران وجود دارد. در پایان اینگونه به نظر می رسد که بدون اراده و خواست قدرت های منطقه ای، این بحران لاینحل باقی بماند.